Το Εργαστήριο Αρχαιολογικού GIS (AeGIS Athena) άρχισε να λειτουργεί το 2020 στο Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά, με στόχο την παροχή ενός νέου κόμβου για την μελέτη του πολιτιστικού τοπίου και την αλληλεπίδραση ανθρώπου-περιβάλλοντος.
Η ίδρυση του Εργαστηρίου αποτελεί την απόληξη της μακράς ενασχόλησης (2002 – σήμερα) του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά στην Ξάνθη με την τεχνολογία GIS στον χώρο του πολιτισμού, κατά την πορεία της οποίας έχει επενδύσει πολλούς πόρους στην καταγραφή των αρχαιολογικών δεδομένων μέσω τεχνολογικών εφαρμογών και στην ανάπτυξη διαφορετικών τεχνικών αρχαιολογικής χαρτογράφησης, από βάσεις δεδομένων GIS μέχρι διαφορετικές τεχνικές φωτογραμμετρίας και αρχαιομετρίας.
Η ενασχόληση αυτή συμβαδίζει με την ολοένα και πιο συστηματική εφαρμογή των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών και των διαφορετικών εργαλείων που διαθέτουν, όχι μόνο στην κατανόηση της δυναμικής εξέλιξης των αρχαίων οικισμών, στην εξαγωγή συμπερασμάτων όσον αφορά τις στρατηγικές κατοίκησης και στη χρήση στοιχείων που προέρχονται από επιφανειακές έρευνες, αλλά και στη συστηματική καταγραφή, συσχέτιση και ανάλυση των ανασκαφικών στοιχείων.
Ως προς αυτήν την κατεύθυνση το Εργαστήριο θα παρέχει στους μελετητές όλα τα απαραίτητα εργαλεία για τεκμηρίωση υψηλής ανάλυσης και χαρτογράφηση – ανάλυση αρχαιολογικών χώρων και τοπίων με βάση τα Γεωγραφικά Πληροφοριακά Συστήματα (GIS). Σε ερευνητικό επίπεδο θα προσπαθήσει να αναδείξει το τεράστιο δυναμικό εφαρμογής των δυνατοτήτων GIS και να τις χρησιμοποιήσει για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων αρχαιολογικών προβλημάτων μέσω νέων προσεγγίσεων.
Επιπλέον, το Εργαστήριο φιλοδοξεί να λειτουργήσει και προς μία ακόμη κατεύθυνση. Παρά την εκτεταμένη χρήση του GIS στην αρχαιολογική πρακτική, η αρχαιολογική κοινότητα δεν έχει ακόμη αφομοιώσει πλήρως τη σημασία της τεχνολογίας αυτής ως συστατικό στοιχείο της αρχαιολογικής εκπαίδευσης. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ψηφιακή αρχαιολογία να εξακολουθεί να αποτελεί κυρίως πεδίο των ειδικών (συνήθως μη σχετιζόμενων με την αρχαιολογία) και η ανάπτυξη και διάδοση ψηφιακών εργαλείων για συγκεκριμένους αρχαιολογικούς σκοπούς, να θεωρείται συχνά δευτερευούσης σημασίας.
Επιδιώκοντας την επίλυση του θέματος αυτού, δεύτερος σκοπός της ίδρυσης του Εργαστήριου είναι να καλύψει το κενό αυτό ανάμεσα στη σχετικά μικρή «αρχαιοτεχνολογική» κοινότητα και τη γενική αρχαιολογία μέσω της εκπαίδευσης. Να ενισχύει και να διαμορφώσει την εκπαίδευση – κατάρτιση αρχαιολόγων στη χρήση της ψηφιακής χωρικής ανάλυσης ως εργαλείου για την καλύτερη οργάνωση και διαχείριση των δεδομένων, αλλά και αναλυτικού εργαλείου μέσω δράσεων – σεμιναρίων – μαθημάτων προσαρμοσμένων στις πραγματικές ανάγκες (πρακτικές και θεωρητικές) της αρχαιολογικής διαδικασίας.